İdrar Yolları Taş Hastalığı Tedavi Yöntemleri

İdrar yollarındaki taşların tedavisi için dışarıdan ses dalgaları ile taşın parçalanması (ESWL), idrar yolundan yapılan kapalı taş ameliyatı (Üreteroskopik litotripsi), ciltten açılan deliklerle yapılan kapalı taş ameliyatı (Perkütan nefrolitotripsi) uygulanmaktadır. Uygulanan tedavi yöntemlerine tek tek bakmak gerekirse;

ESWL (Ekstrakorporeal Shock Wave Lithotripsi-Vücut Dışı Ses Dalgaları ile Taş Kırma Yöntemi)

1980’li yılların başından beri uygulanmakta olan dışarıdan ses dalgaları ile taşın parçalanması (ESWL) günümüzde 1 cm’den küçük üst üreter ve 2cm’den küçük böbrek içindeki taşlar için temel tedavi kabul edilmektedir. Günümüzde aktif tedavi gerektiren taşların yaklaşık olarak %85’i ESWL ile tedavi edilir. Tedavi sırasında hasta özel bir yatakta yatar ve su dolu bir yastık cildine dayanır. Su dolu yastık içinde oluşturulan ses dalgaları insan vücudundan geçerek yeri ultrason veya X-ışınları ile tespit edilmiş taşa odaklanır. Oluşan ses dalgaları taşta parçalanmalara yol açar ve hasta parçalanmış taş parçalarını bol su içip hareket ederek idrar yolu ile düşürür. Ufak taşlar tek seansta kırılabilmesine rağmen taş boyutu ve sertliği arttıkça taşın tamamen temizlenmesi için olmak birden fazla seans gerekebilmektedir. İşlem sırasında duyulan ağrıyı azaltmak için çoğunlukla ağrı kesici ilaç kullanılması gerekir. Hastaneye yatış gerektirmeyen bir tedavi olması ve dokuyu veya organı kesme, yaralama vb risklerinin bulunmaması en büyük avantajlarıdır. Kliniğimizdeki ESWL cihazı ile tedavi sonrası taşsızlık oranımız gayet yüksektir.

Rijit Üreteroskopi (URS)

Taş üreterde (böbrek ile idrar torbası arasındaki kanal) ise yapılan tedavi yöntemidir. Bu yöntemle herhangi bir kesi yapmadan üreteroskop denilen endoskopik bir alet ile önce idrar kesesine oradan da idrar kanalına ulaşılarak kanal içerisindeki taş ya direkt olarak alınır ya da eğer taş idrar kanalından geçemeyecek kadar büyük ise önce Holmiyum lazer ile kırılarak küçük boyuta indirilir sonra küçük parçalar şeklinde kanaldan çıkartılır. Ameliyattan bir gün sonra hasta taburcu edilir ve aynı gün günlük yaşantısına başlayabilir. 

Fleksibl URS ile Retrograd İntraRenal Cerrahi (RIRC)- Böbrek İçi Taş Ameliyatı

Rijit URS ile üreter taşları tedavi edilebilirken bazen hastanın anatomik nedenlerinden dolayı üreterin üst bölümlerine ulaşılmaz veya aletin yapısından dolayı böbreğe bu alet ile ulaşmak imkansızdır. Anatomik engelleri rağmen üreterdeki taşa ulaşmak veya böbrek içindeki taşlarını da kırabilmek için eğilip bükülebilir fleksibl URS aleti kullanıma girmiştir. Bu yöntem ile böbrek taşı cerrahisinde “gerçekten” bıçaksız, kansız tedavi uygulanabilmektedir. Rijit URS gibi herhangi bir kesi yapmadan idrar kanalında üst seviylere ve böbrek içine rahatlıkla ulaşılır, taş Holmiyum lazer ile eritilir. Rigid üreteroskop tedavisi sırasında taşın böbreğe kaçabileceği idrar kanalı üst uç taşlarında, böbreğin üst veya orta kısmında 2 cmden küçük taşı olan ve ESWL (Taş kırma) tedavisine yanıtsız hastalarda, böbreğin alt kutbunda, ESWL tedavisine zaten yanıt vermeyecek kişilerde bu yöntem başarıyla kliniğimizde yapılmaya başlanmıştır. Yüksek başarı oranı, böbreğe doğal yoldan girildiği için perkütan ve açık cerrahi gibi yöntemlerden farklı olarak vücutta kesi izi olmaması, böbrekte doku kaybı ve fonksiyon kaybına yol açmaması, kan sulandırıcı kullananlarda dahi kanama ihtimali olmaması, pelvik ve at nalı böbrek gibi doğuştan böbrek anomalili ve aşırı kilolu olan hastalarda rahatlıkla kullanılabilmesi, hem üreter hem de böbrek taşı olanlarda aynı seansta her iki taşa da müdahale edilebilmesi ve hastanın ertesi gün taburcu olup günlük yaşantısına hemen geri dönebilmesi en büyük avantajlarıdır. Ayrıca bu alet ile idrar yollarından olan kanamaların araştırılmasında, üreter veya böbrekte tümör şüphesi olan hastalarda tanı koyma amacıyla da kullanılabilir. 

Perkütan Nefrolitotripsi (PNL)

Böbrek içinde yerleşmiş 2 cm’den büyük veya 2 cm’den küçük böbreğin herhangi bir yerinde ama ESWL (Taş Kırma) veya Üreteroskopinin başarısız olduğu taşlarda, dev taşların (staghorn- geyik boynuzu taşları) tedavisinde tercih edilen yöntem Perkütan Nefrolitotripsidir. Bu yöntemde sırtta yapılan 1cm’lik bir kesiden böbreğin toplayıcı kanallarına ulaşan bir boru yerleştirilmektedir. Bu boru içinden ilerletilen alet ile taş görüntülenmekte ve ultrasonik veya pnömotik bir enerji kaynağı kullanılarak taşlar kırılıp temizlenmektedir. Kırılan parçalar borudan alınmakta ve boru çıkarılırken deliğin olduğu noktadan böbrek içine uzanan bir idrar drenaj kateteri (nefrostomi) bırakılmaktadır. Nefrostomi katateri 2-3 gün kaldıktan sonra çekilir ve hasta taburcu edilir. Klasik açık ameliyatlarda böbreğe ve taşlara ulaşabilmek için vücut kaslarını kesmek gerekmediği için ameliyat sonrası ağrı son derece hafiftir ve iyileşme yani hastanın normal hayatına dönebilmesi 1-2 gün içinde gerçekleşmekte ve klasik ameliyat sonrası görülebilen yara fıtığı (insizyonel herni) görülmemektedir. Özellikle yara iyileşmesinin yavaş olacağı diyabet (şeker hastalığı), akciğer rahatsızlıkları ve steroid (kortizon) kullanımı gibi durumlarda yapılan kesi boyutu 1 cm olacağı için PNL avantaj sağlamaktadır.