Çocuklarda kaygıyla başetmenin 8 adımı

Kaygının Doğası

  Tüm çocuklar gerçek yada hayali bir tehditle karşılaştıklarında korkuyu deneyimler.Makul düzeydeki korku; onların yeni şeyler öğrenme konusunda deneyimler(dişçi, yılan, karanlık vb. korkular) kazanmasına yardımcı olur.

  Okul öncesi çocuklar bazen karanlıktan, yalnızlıktan yada canavardan korkarken daha büyük yaştaki çocuklar akranları tarafından reddedilmekten ve okul etkinliklerinde başarısız olmaktan endişe duyabilirler. 

Kaygı ve Korku Aynı mıdır?

  Korku;belirli bir nesne birey yada olay odaklı çevresel tehdide verilen tepkidir.

  Kaygı-Endişe; gelecekteki belirli olaylara dair bir önsezidir.Yani var olmayan bir duruma zihinsel olarak gösterilen tepkidir.

Kaygılı Çocukları Nasıl Tanırız?

• Gerginlik veren durumlarda kendilerini rahatlatmakta güçlük çekerler.
• Yaratıcılıkları diğer çocuklara göre daha gelişmiş olmasına rağmen endişeyle başa çıkabilmek için yaratıcı planlar yapamazlar.
• Yaratıcı plan yapabilmiş olsalar bile çabuk pes ederler, çünkü duygularıyla başa çıkamazlar ve hemen sonuca ulaşmak isterler.
• Endişe duydukları durumlarda duygularını kontrol altına alıp bu hisleri aza indirgedikleri zaman bile kendilerini başarılı hissetmezler.

ÇOCUĞUNUZUN KAYGILARIYLA  BAŞ ETMESİ  İÇİN 8 ADIMI İZLEYİN

1-“Endişelenecek bir şey yok” cümlesini kullanmayın

  Kaygı anlarında hayatta kalmak için vücudunuzda hızlı bir kimyasal salgılanım ve zihinsel geçişler gerçekleşir. Bunun sonucu olarak da beynin mantıksal bölümü beklemeye alınırken; yönetimi otomatik duygusal beyin devralır. Başka bir deyişle çocuğunuzun net bir şekilde düşünmesi, mantığını kullanması ya da en temel işlerini tamamlamayı hatırlaması bile zorlaşır. Çocuğunuza böyle bir anda endişelenmemesi gerektiğini söylemeniz ona anlaşılamadığını hissettirir. Bu sebeple çocuğunuz kaygılandığında; “şuan biraz kaygılandın, hadi gel seninle derin bir nefes alıp verelim.Gök yüzündeki bulutlara birlikte bakalım, bak ne kadar da mavi…” şeklindeki bir yaklaşım doğru olacaktır.

2-”Sen endişelenmenin iyi bir şey olduğunu biliyor muydun?”

Endişe bir koruma mekanizmasıdır. Endişe, sistemimizde bir alarm çalar ve bu durum tehlike karşısında hayatta kalmamızı sağlar.

  Çocuklarınıza endişenin tamamen normal olduğunu, bizi korumaya yardım ettiğini ve herkesin zaman zaman bunu deneyimlediğini öğretin. “Bazen sistemlerimiz yanlış alarmı

harekete geçirir, ama bu tarz bir endişe (kaygı) bazı basit tekniklerle sakinleşebilir ve her şey tekrar yoluna girer” şeklinde yaklaşmak gerekir. 

3-”Endişesini vurgulayın”

Kaygıyı görmezlikten gelmek işe yaramaz. Ama endişeyi ortaya çıkarmak ve ondan gerçek bir insan gibi bahsetmek işe yarar.

  Çocuğunuz için bir “endişe karakteri” yaratın. Endişeli Ayıcık gibi mesela. Ayıcık, kaygıyı temsil etsin. Tehlike karşısında bizi korumaktan sorumlu olan Ayıcık, eski beyinde yaşar. Tabii bazen Ayıcık biraz kontrolden çıkar ve böyle olduğunda Ayıcık’a biraz akıl vermemiz gerekir. Aynı fikri, evdeki bir oyuncak hayvana ya da bir canlandırma oyununa da uygulayabilirsiniz. 

4-”Düşünceleri sorgulatmayı öğretin”

Düşünceleri yakalayın: Zihnimizden düşünceler ve imajlar sürekli  akıp  gider.

Örneğin;“Yarın sınavım kötü geçecek” gibi çocuğunuzun endişeli düşüncelerini  yakalayın.

Kanıt toplayın: Ardından bu düşünceyi desteklemek ya da aksini ispatlamak için kanıt toplayın. Çocuğunuza, endişeleri hakkında sadece duygulara dayanarak yargıda bulunmamayı öğretin.(Destekleyici kanıt: “En son bu şekilde düşündüğünde endişelerinin sonucunda ne olmuştu?” )

5-”Endişelenmesine izin verin”

Çocuğunuzun açık bir şekilde ve sınırlı dozlarda endişelenmesine izin vermek işe yarar. 

  Her gün “Endişe Zamanı” isimli 10 –15 dakikalık bir rutin yaratın. Bu sırada tüm endişelerini yazarak ortaya dökmeleri için çocuklarınızı teşvik edin. Hatta bir endişe kutusu oluşturun. Endişe zamanında, her şeyi yazmalarına izin verin. Zaman bittiğinde kutuyu kapatın ve günün endişelerine veda edin. 

6-”Şimdiki zamana odaklayın”

  Araştırmalara göre “şimdiye” geri gelmek kaygı eğilimini azaltır. Bunu yapmanın etkili yöntemlerinden biri de farkındalık egzersizleridir. Farkındalık bir çocuğu gelecekten şimdiye getirir. Bunu yapmak için çocuğunuzun birkaç dakika boyunca nefesine odaklanmasını sağlayın. 

7-”Kaygısının üzerine gitmesine izin verin”

  Kaygısının üzerine aşamalı olarak gidin.

  Örneğin; çocuğunuz parkta salıncağa binmekten korkuyor. Bu aktiviteden kaçınmak yerine büyük hedefe yaklaşmak için daha küçük hedefler yaratın. Mesela önce parkın en ucuna gidin, sonra parkın içine yürüyün, salıncakların etrafında dolaşın ve son olarak salıncağa binin gibi.Her adımı, o adımı gerçekleştirmek artık kolaylaşana kadar kullanabilirsiniz. O zaman bir sonraki adıma geçmeniz gerektiğini anlayabilirsiniz. 

8- “Kontrol listesi yapın”

“Kaygının geldiğini ilk hissettiklerinde; ne yapmanın ona  iyi geleceğini düşünüyorsunuz?“ Bunu birlikte listeleyin.

Örneğin; Eğer nefes alıp vermek işe yarıyorsa, o zaman ilk adım durmak ve nefes alıp vermek olsun. Sonraki adım durumu değerlendirmek olabilir. Listeyi oluşturduktan sonra çocuklarınıza endişe hissettiklerinde yardım almaları için bir kopyasını onlara verebilirsiniz.